Ελπιδοφόροι οι νεόι εκπρόσωποι του Λυρικού Θεάτρου στην Ελλάδα.

Στις 8, 9 και 10 Φεβρουαρίου 2008 στην αίθουσα Δ. Μητρόπουλος του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών οργανώθηκαν τρεις συναυλίες με σκοπό την προώθηση των υποτροφων λυρικών καλλιτεχνών του "Κληροδοτήματος Αλεξάνδρας Τριάντη" του Συλλόγου "Οι Φίλοι της Μουσικής", και του Σωματείου "Υποτροφίες Μαρία Κάλλας" σε συνεργασία με το "Διεθνές Ίδρυμα Μαρία Κάλλας". Για τον λόγο αυτό κλήθηκαν να παρακολουθήσουν τις συναυλίες Έλληνες αρχιμουσικοί, εκπρόσωποι καλλιτεχνικών γραφείων του εξωτερικού, κριτικοί μουσικής, καθώς και σύμβουλοι θεάτρων και διεθνών φεστιβάλ μουσικής από Ευρώπη και ΗΠΑ.

Το πρόγραμμα της Παρασκευής 8 και της Κυριακής 10 Φεβρουαρίου περιλάμβανε σκηνές από τέσσερις όπερες του bel canto και του ιταλικού ρομαντισμού: τον "Κουρέα της Σεβίλης" του Τ. Ροσσίνι, την "Λουτσία ντι Λάμερμουρ" του Γ. Ντονιτζέτι, καθώς και τον "Ριγκολέττο" και την "Δύναμη του πεπρωμένου" του Τ.Βέρντι. Εγώ παραβρέθηκα στην συναυλία που δόθηκε στις 10/2/2008, όπου τραγούδησαν με σειρά εμφάνισης οι Διονύσης Σουρμπής (βαρύτονος), Κατερίνα Ρούσου (μεσόφωνος), Τάσος Αποστόλου (βαθύφωνος), Λουκία Σπανάκη (υψίφωνος), Δήμος Φλεμοτόμος (τενόρος), Δημήτρης Πλατανιάς (βαρύτονος), Ειρήνη Κυριακίδου (υψίφωνος), Γιάννης Χριστόπουλος (τενόρος), Ελένη Λίωνα (μεσόφωνος), Τσέλια Κοστέα (υψίφωνος).

Στο πιάνο ο Δημήτρης Γιάκας, ένας μουσικός με ταλέντο, μουσική ευαισθησία και μεγάλη εμπειρία στη μουσική συνοδεία αλλά και προετοιμασία όπερας.

Τη μουσική και φωνητική προετοιμασία των σολίστ είχε η διάσημη σοπράνο Ζανέτ Πηλού, η οποία διέπρεψε επί δεκαετίες στα μεγαλύτερα Λυρικά Θέατρα. Τη σκηνική καθοδήγηση των καλλιτεχνών, στις συναυλίες της 8/2 και 10/2, είχε αναλάβει ο σκηνοθέτης και συγγραφέας Βασίλης Νικολαΐδης. Την σκηνογραφική επιμέλεια είχε η Τότα Πρίτσα.

Performance

Πρέπει αρχικά να υπογραμμίσω για άλλη μία φορά την συμβολή του Δημήτρη Γιάκα διότι μετέτρεψε την ιδέα αυτής της συναυλίας σε επιτυχή μουσική πραγματικότητα και δεν μας άφησε να σκεφτούμε ούτε στιγμή ότι απουσιάζει ο γεμάτος ηχοχρώματα ήχος της ορχήστρας. Η κίνηση των λυρικών καλλιτεχνών στη σκηνή κάποιες φορές ήταν φτωχή και αρκετά στατική. Θα περιμέναμε μία πιο ευφάνταστη σκηνοθεσία η οποία δυστυχώς δεν εναλλάσσονταν ανάλογα με την πλοκή και την ατμόσφαιρα κάθε έργου.

Από τους καλλιτέχνες ξεχώρισε η Τσέλια Κοστέα, μία 32χρονη σοπράνο που μεσουρανεί σε μεγάλα λυρικά θέατρα της Ευρώπης, όπως Βιέννης, του Βερολίνου, Στουτγάρδης, Βουκουρεστίου κ.α. και έχει ευρύτατο ρεπερτόριο σε σχέση με τη νεαρή της ηλικία. Στη συγκεκριμένη συναυλία ερμήνευσε την άρια της Λεονόρας "Madre, pietosa Vergine" από την Β' πραξη και την άρια "Pace, pace mio Dio" από την Δ΄πράξη της βερντιανής όπερας "Η δύναμη του Πεπρωμένου". Η φωνή της διαθέτει όγκο και χαρακτηριστικό σθένος. Αιφνιδιάστηκα από την "δύναμη" αυτής της φωνής, την υψηλή δραματουργικά και τεχνικά ικανότητά της που κυριολεκτικά γέμισε και πλημμύρισε την αίθουσα με μουσική! Είναι μία εξαιρετικά ταλαντούχος μουσικός που σίγουρα έχει μπροστά της λαμπρό μέλλον! Προσωπικά περιμένω με ανυπομονησία να την ακούσω σύντομα να τραγουδά εδώ στην Αθήνα!

Μετά την κ. Κοστέα προκάλεσαν το ενδιαφέρον μου δύο νέοι λυρικοί καλλιτέχνες: η Λουκία Σπανάκη και ο Δήμος Φλεμοτόμος, οι οποίοι ερμήνευσαν μαζί το ντουέτο Φινάλε Λουτσίας - Εντγάρντο από την Α΄πράξη της όπερας του Γ. Ντονιτζέτι "Λουτσία ντι Λάμερμουρ". Η σοπράνο Λουκία Σπανάκη έλαβε υποτροφία από το σωματείο "Μαρία Κάλλας" το 2002 και συνέχισε τις σπουδές της στο Μιλάνο. Έχει ερμηνεύσει το ρόλο της Λουτσία στο Τράπανι και το Πεκίνο και Βιολέτα στην Στουτγάρδη, Γένοβα κ.α. Την άκουσα για πρώτη φορά ως βασίλισσα της νύχτας στην παραγωγή του "Μαγικού αυλού"που παρουσίασε η όπερα Θεσσαλονίκης το 2005. Αν εξαιρέσουμε κάποια μεμονωμένα περιστατικά ικανότατων λυρικών τραγουδιστών, η συγκεκριμένη παραγωγή αποδοκιμάστηκε για την προχειρότητά της. Mας εντυπωσίασε ως Ντόνα Άννα στην περσινή εναρκτήρια παραγωγή του "Ντον Τζοβάνι" της Λυρικής Σκηνής Αθηνών παρά τις αντιξοότητες και την αλλαγή της θεατρικής στέγης (Ακροπόλ) τελευταία στιγμή. Σήμερα με την άρια της Λουτσία (Γ΄Πράξη - σκηνή της τρέλας) μας απέδειξε ότι διαθέτει μία φωνή μεστή, με όμορφο μεικτό, σκούρο ηχόχρωμα, σπάνια μουσικότητα και ισορροπημένη δεξιοτεχνία στην απόδοση του bel canto! Αυτό το οποίο περιμένουμε είναι να βελτιώσει και να εμπλουτίσει με πιο πλαστική κίνηση τη σκηνική της παρουσία.

Ο Δ. Φλεμοτόμος εντυπωσίασε με μία φωνή που την διακρίνει λάμψη και μεγάλη ερμηνευτική άνεση. Ο μόλις 28 Μαίων τενόρος με διέψευσε ευχάριστα, διότι θεωρούσα ότι το λυρικό θέατρο στην Ελλάδα υστερεί σε τενόρους με εφάμιλλη όμορφη φωνή και υψηλές δυνατότητες. Το 2007 έλαβε την "υποτροφία Μαρία Κάλλας" και συνεχίζει τις σπουδές του με τη Δάφνη Ευαγγελάτου στην Μουσική Ακαδημία του Μονάχου.

Ενδιαφέρουσα ήταν η γεμάτη αυτοπεποίθηση παρουσία του βαρύτονου Δ. Σούρμπη, ο οποίος μπόρεσε παρά το νεαρό της ηλικίας του να αντεπεξέλθει με άνεση στις απαιτήσεις του Φίγκαρο του Ροσσίνι... με όμορφη, μεστή φωνή, μεγάλη έκταση και ευλυγισία...

Ανακεφαλαιώνοντας, θεωρώ ότι η επιλογή του ρεπερτορίου συνολικά ήταν αρκετά απαιτητική και υπερβολική κάποιες φορές αν αναλογιστούμε το νεαρό της ηλικίας των τραγουδιστών και τη μικρή εμπειρία των περισσοτέρων. Θύμα κατά τη γνώμη μου αυτής της υπερβολής έγινε η Ειρήνη Κυριακίδου, η οποία μας έχει αποδείξει μέχρι τώρα το ταλέντο της με την γοητευτική σκηνική της παρουσία και την όμορφη, λεπτεπίλεπτη φωνή της και που κατάφερε με επιτυχία να ακροβατεί στους ρόλους της Τσερλίνας, Μουζέττας και Λαουρέτας στο πρόσφατο παρελθόν της Λυρικής Σκηνής Αθηνών. Αρχικά μας ξάφνιασε η επιλογή της να τραγουδήσει Τζίλντα, ένα ρόλο που δεν έχει ερμηνεύσει στο παρελθόν και που όλοι γνωρίζουμε τη δυσκολία και τις απαιτήσεις του. Η ταλαντούχα κ. Κυριακίδου αρνήθηκε να τραγούδησε τις άριες της Τζίλντα τη συγκεκριμένη βραδιά επικαλούμενη ασθένεια... Είμαι σίγουρη ότι αν η νεαρή ταλαντούχα υψίφωνος κινηθεί με υπομονή και σύνεση θα μας προσφέρει μαγικές στιγμές στο μέλλον ερμηνεύοντας ποικίλους και απαιτητικούς ρόλους.

Παρά την υπερβολή του ρεπερτορίου και την κουραστικά μεγάλη της διάρκεια, η συγκεκριμένη συναυλία κατάφερε να μας παρουσιάσει συγκεντρωτικά τους νέους υποτρόφους (φαντάζομαι ότι δεν αποτελεί νέα υποτροφο η κ. Λιώνα γιατί με μπέρδεψε λίγο αυτή η συμμετοχή) που ελπίζουμε να σταδιοδρομήσουν στα λυρικά θέατρα της Αθήνας και Ευρώπης. Θα ήταν θεμιτό την

επόμενη φορά οι διοργανωτές να εστιάσουν με μεγαλύτερή λεπτομέρεια και φαντασία την προσοχή τους στην σκηνοθεσία και κινησιολογία των τραγουδιστών γιατί γίνεται λόγος για όπερα όπου το δρώμενο απαιτεί την συνεργασία πολλών τεχνών μαζί και όχι την κυριαρχία μόνο της μουσικής.

Ευχάριστη έκπληξη το αφιέρωμα στο Μ.Θεοδωράκη στο ΜΜΑ.

Στις 30 Ιανουαρίου 2008 μία έκπληξη με περίμενε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών. Στην αίθουσα Φίλων της Μουσικής παρουσιάστηκε αφιέρωμα στον Έλληνα συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη. Την συγκεκριμένη μέρα στο πρώτο μέρος του προγράμματος παρουσιάστηκαν αποσπάσματα του κύκλου τραγουδιών "Οδύσσεια" (2006) σε ποίηση του Κώστα Καρτελιά, ο "Κύκλος Φαραντούρη" σε ποίηση Ν.Γκάτσου, Δ. Χριστοδούλου, Τ. Λειβαδίτη και Γ.Σταύρου και στο δεύτερο μέρος της συναυλίας αποσπάσματα από τον κύκλο τραγουδιών "Ένας Όμηρος" που μελοποιήθηκαν από το Μ. Θεοδωράκη το 1962 σε ποίηση Brendan Behan και ελληνική απόδοση του Βασίλη Ρώτα. Σολίστ η απαστράπτουσα Μαρία Φαραντούρη και στο δεύτερο μέρος του προγράμματος συμμετείχε ο πολυτάλαντος Χρήστος Θηβαίος με τη σύμπραξη της"Berliner Instrumentalisten".

Για να είμαι ειλικρινής δεν συνηθίζω να πηγαίνω σε συναυλίες αφιερώματα Ελλήνων συνθετών όχι γιατί δεν εκτιμώ το έργο του σπουδαίου -κατά τη γνώμη μου συνθέτη- Μ. Θεοδωράκη, αλλά επειδή με έχει κουράσει η εμμονή του σύγχρονου Έλληνα με το αστικό τραγούδι.. που μπορεί να έχει σφραγίσει την πρόσφατη ελληνική μας ιστορία... αλλά πολλές φορές θεωρώ ότι εμπόδισε και την διείσδυσή άλλων λόγιων μουσικών ειδών στα ακούσματα μας. Πάραυτα όμως μία γλυκιά και καλή μου φίλη με "παρέσυρε" στην εν λόγω συναυλία και δεν πίστευα στα μάτια μου και τα αυτιά μου... αυτό που άκουσα λοιπόν και είδα με ξάφνιασε ευχάριστα!

Για πρώτη φορά μου δόθηκε η δυνατότητα να ακούσω ζωντανά την Μαρία Φαραντούρη και κατάλαβα γιατί ο Φ. Μιττεράν την είχε αποκαλέσει ως τη σύγχρονη Θεά Ήρα... Η παρουσία της επιβλητική, σε καθηλώνει... η μουσικότητα και η εκφραστικότητά της έντονη και δυνατή... μία φωνή βαθιά που σε συνεπαίρνει... η κίνηση της είναι μουσική και η μουσική προέκταση των χεριών της... το κείμενο "ζει" τη δική του ζωή με τη φωνή της! Ειλικρινά το εύρος του ταλέντου της και της σπάνιας φωνής της αδικείται από την τηλεόραση... δεν μπορείς να αντιληφθείς το μέγεθος της ικανότητας της, της σπάνιας μουσικότητας της... ο τρόπος που οδηγεί τη μουσική φράση είναι συγκλονιστικός!
Ο Χρήστος Θηβαίος για άλλη μία φορά μας απέδειξε πόσο σημαντικό είναι να κατανοεί ο ερμηνευτής βαθιά το ποιητικό και μουσικό κείμενο! Η παρουσία του ήταν λυτρωτική και καταλυτική! Δεν είναι εξάλλου διόλου τυχαίες οι σπουδές φιλοσοφίας και σημειολογίας στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια με καθηγητή τον διεθνώς αναγνωρισμένο Ουμπέρτο Έκο... Όταν ένας τραγουδιστής γνωρίζει και μπαίνει στα σκοτεινά δωμάτια του κειμένου και της μουσικής το αποτέλεσμα πάντα θα μας συγκινεί γιατί εμπεριέχει αγάπη, αλήθεια και όχι συνήθειά!
Θα ήθελα να αναφερθώ στην αδιαμφισβήτητα υπέροχη μουσική του Θεοδωράκη που μπορεί να μην είμαι φανατική του οπαδός, τολμώ όμως να πω ότι τα τραγούδια του (από τα παλαιότερα ως τα πιο πρόσφατα), γραμμένα με μελωδική ευφυία, κουβαλούν μουσικά αλλά και σημειολογικά όλο τον πόνο και την ομορφιά της ταλαιπωρημένης βαλκανικής γης και ιστορίας !
Η μικρή ορχήστρα "Berliner Intrumentalisten" που αποτελούνταν από ένα πιάνο, βιολί, βιολοντσέλο, κοντραμπάσο, σαξόφωνο, φλάουτο, κιθάρα και σε συνεργασία με δύο Έλληνες μουσικούς (στο μπουζούκι και τα κρουστά) απέδωσε τα έργα με μεγάλη επιτυχία σε συνδυασμό με την εύστοχη ενορχήστρωση του Henning Schmiedt ο οποίος είναι ενορχηστρωτής και παραγωγός πολλών Ελλήνων και Ευρωπαίων καλλιτεχνών.

Ο Μίκης Θεοδωράκης ήταν εκεί και μας θύμισε μόνο με τη φυσική του παρουσία ότι οι θεοί κατοικούν ακόμα εδώ,... σε αυτή την πολύπαθη γη!

Αθήνα - Βερολίνο... ένα υπέροχο ταξίδι με την ορχήστρα Deutshes Symphonie-Orchester στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Υπέροχη η συναυλία που δόθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2008 στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με τη Γερμανική Συμφωνική Ορχήστρα του Βερολίνου σε διέυθυνση του Brad Lubman και σε συνεργασία με το Φεστιβάλ Σύγχρονης Μουσικής του Ultraschall 2008 του Βερολίνου.

Στο πρώτο μέρος παρουσιάστηκαν με μεγάλη επιτυχία "Η μουσική του Φοίνικα" (1948-1949) το πρώιμο αλλά αριστουργηματικό έργο του Γιάννη Χρήστου και το "Dox-Orkh" (1991) για βιολί και ορχήστρα του Ιάνη Ξενάκη. Σολίστ η ταλαντούχος νέα μουσικός Carolin Widmann. Η ορχήστρα απέδωσε με έυστοχία την πλούσια ενορχηστρωτικά εκφραστικότητα των έργων... μαζί με λεπτότητα, ακρίβεια και υψηλή δεξιοτεχνία! Σπάνια μας δίνεται εδώ στην Ελλάδα η ευκαιρία να ακούσουμε έργα των δύο μεγάλων ελληνων συνθετών από μία ορχήστρα τόσο υψηλών προδιαγραφών! Τα έργα του πρώτου μέρους όπως και η ερμηνεία της ορχήστρας μας ενθουσίασαν και μας αποκάλυψαν την ομορφία των σύγχρονων έργων που δυστυχώς πολλές φορές αδικουνται από κακές αποδόσεις και μέτριους ερμηνευτές!

Το δεύτερο μέρος της συναυλίας παρουσίασε δύο έργα του 21ου αιώνα: το "Schattengitter"(2007) για ορχήστρα σε πρώτη πανελλήνια εκτέλεση του Andre Werner και το "Boston Concerto" (2002) του Elliot Carter. Το έργο του Andre Werner με άφησε αδιάφορη χωρίς σφιχτό θεματικά υλικό και μία συγκεκριμένη κεντρική ιδέα... Το δεύτερο έργο του Elliot Carter ήταν πολύ νεδιαφέρον ενορχηστρωτικά!

Η συγκεκριμένη συναυλία ηχογραφήθηκε από την Deutsche Welle, χορηγό επικοινωνίας της ορχήστρας, σε συνεργασία με τον ΣΚΑΙ.

Ευχή όλων μας να συνεχιστούν παρόμοιες συνεργασίες και να μπορεί να ακούγεται συχνότερα η μουσική εργογραφία των σύγχρονων ελλήνων και ξένων συνθετών που θα τολμούσα να πω ότι είναι αρκετά παρεξηγημένη στην Ελλάδα και συχνά χαρακτηρίζεται ως δυσνόητη, επιτηδευμένη και πολλές φορές ακαδημαική. Η μουσική του 20ου και 21ου αιώνα απαιτεί ικανούς ερμηνευτές, εξειδικευμένες ορχήστρες και μαέστρους για να μπορέσει να γίνει αποδεκτή από το ελληνικό κοινό! Επίσης θα ήταν εύλογο συναυλίες όπως αυτές να διαφημίζονται καλύτερα διότι είναι κρίμα όταν τα εισιτηρια του Μεγάρου για την εν λόγω συναυλία ήταν ιδιαίτερα φθηνά η αίθουσα να είναι μισοάδεια! Είναι κρίμα το κοινό που τις παρακουλουθεί να είναι πάντα το αναμενόμενο!

Ειλικρινά ήταν μία απολαυστική συναυλία!

Ευχαρισοτύμε!